Czym jest zachowek
Zobacz komu i w jakiej wysokości się należy
Zachowek jest instytucją prawa cywilnego zabezpieczająca interesy najbliższej rodziny zmarłego w dwóch przypadkach:
1) przy dziedziczeniu testamentowym – gdy spadkodawca korzystając z prawa rozrządzu swoim majątkiem sporządza testament z pominięciem wybranych osób (np. małżonki czy dzieci),
2) przy dziedziczeniu ustawowym – w sytuacji gdy udział spadkowy spadkobiercy ustawowego (uprawnionego jednocześnie do zachowku) jest niższy niż należny mu zachowek.
Zachowek zgodnie z przepisami jest zawsze roszczeniem o świadczenie pieniężne i może być wypłacany jedynie w formie pieniężnej (nie można zatem dochodzić wydania określonej rzeczy należącej do masy spadkowej). Co do zasady jego wysokość to 1/2 wartości udziału spadkowego jaki przysługiwałby uprawnionemu przy dziedziczeniu testamentowym. Jeśli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo uprawnionym jest małoletni zstępny spadkodawcy wówczas zachowek stanowi równowartość 2/3 wartości udziału jaki przypadłby mu przy dziedziczeniu ustawowym. Roszczenie to przysługuje uprawnionemu do zachowku wobec osób, które zamiast niego uzyskały prawo do spadku:
1) Spadkobiercy – odpowiadają w pierwszej kolejności, ponoszą odpowiedzialność proporcjonalnie do wysokości udziałów w spadku
2) Zapisobiercy windykacyjni – są zobowiązaniu do zapłaty zachowku w sytuacji gdy spadkobiercy nie są w stanie zapłacić; odpowiedzialność jest tutaj solidarna
3) Obdarowani na podstawie umowy darowizny – jako ostatni odpowiadają obdarowani, jednak warunkiem jest tutaj aby darowizna była zaliczona do spadku ( nie dolicza się do masy spadkowej drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych oraz tych dokonanych sprzed więcej niż 10 lat od otwarcia spadku)
Osoby uprawnione do zachowku wskazuje art. 991 § 1 kc i są to:
– rodzice spadkodawcy – przysługuje tylko w sytuacji gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie zstępnych (dzieci, wnuki)
– małżonek – w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w ważnym związku małżeńskim; zachowek nie przysługuje w sytuacji orzeczonej przez sąd separacji czy po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego
– zstępni (dzieci, wnuki) – zarówno dzieci biologiczne jak i dzieci przysposobione; należy pamiętać, iż w sytuacji gdy żyje dziecko spadkodawcy, wnuki jako dalsi zstępni są pozbawieni uprawnienia wynikającego z zachowku;
Roszczenie o zachowek przechodzi również na zstępnych w następujących sytuacjach:
1) osoba, która została uznana za niegodną dziedziczenia
2) osoba, która odrzuciła spadek
3) osoba wydziedziczona
4) osoba, która zrzekła się dziedziczenia jeśli w umowie ze spadkodawcą zaznaczono, iż zrzeczenie się nie obejmuje zstępnych
Roszczenie o zachowek jako roszczenie cywilnoprawne przedawnia się z upływem 5 lat od momentu ogłoszenia testamentu a w sytuacji gdy takowego nie było od momentu otwarcia spadku (data śmierci spadkodawcy). Bieg przedawnienia może zostać przerwany na skutek podjęcia czynności wskazanych w art. 123 kc.
Wszystkie osoby uprawnione do otrzymania zachowku mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, w myśl art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Należy pamiętać, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zachowku, a nie śmierci spadkodawcy. Warunkiem uzyskania zwolnienia z podatku jest złożenie w 6-miesięcznym terminie zawiadomienia o nabyciu zachowku.

Zapis windykacyjny w testamencie
Instytucja zapisu windykacyjnego umożliwia spadkodawcy swobodne rozporządzenie w testamencie poszczególnymi składnikami majątku spadkowego na rzecz konkretnych osób. Warunkiem jest tutaj sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego (ma to na celu...

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci posiadacza rachunku
Instytucja dyspozycji wkładem na wypadek śmierci inaczej zwana zapisem bankowym jest uregulowana w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. - Prawo bankowe. Regulacja ta dotyczy posiadaczy rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych i rachunków...

Postępowanie w sprawie nabycia spadku
Postępowanie spadkowe to procedura prowadzącą do urzędowego poświadczenia nabycia spadku - na mocy postanowienia sądu lub wydanego przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. Sądowe stwierdzenie nabycia spadku Postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku,...

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia
Od października 2008 roku notariusze zyskali uprawnienia do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Jest to alternatywa dla sądowego stwierdzenia nabycia spadku (nie mylić z działem spadku - postępowanie o dział spadku jest dopiero następnym krokiem po nabyciu...

Podstawowe zasady dziedziczenia
Dziedziczenie to w uproszczeniu nabycie praw i obowiązków majątkowych przysługujących spadkodawcy. Wyróżniamy dwa rodzaje dziedziczenia: 1. Dziedziczenie testamentowe Jest to rozrządzenie na wypadek śmierci, dokonane przez spadkodawcę posiadającego pełną zdolność do...