Od października 2008 roku notariusze zyskali uprawnienia do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Jest to alternatywa dla sądowego stwierdzenia nabycia spadku (nie mylić z działem spadku – postępowanie o dział spadku jest dopiero następnym krokiem po nabyciu spadku). Ustawodawca pozostawia spadkobiercom dowolność  wyboru – notarialne poświadczenie dziedziczenia jest z pewnością o wiele szybszą procedurą, jednakże wiążą się z większymi kosztami niż przy wyborze drogi sądowej. Istotnym udogodnieniem jest fakt, iż w przypadku postępowania przed notariuszem nie obowiązuje nas żadna właściwość miejscowa, w zasadzie możemy wybrać dowolną kancelarię w Polsce (odmiennie niż przed sądem gdzie właściwy jest sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy). Należy pamiętać, iż w pewnych okolicznościach notariusz nie będzie mógł sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia i tak:

• gdy nie wszyscy spadkobiercy chcą lub mogą złożyć osobiście przed notariuszem jednobrzmiące oświadczenia o rodzinie spadkodawcy bądź pozostawionych przez niego testamentach,
• kiedy dziedziczenie ma nastąpić na podstawie testamentu szczególnego,
• kiedy spadkodawca zmarł przed 1 lipca 1984r.,
• gdy spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał na terytorium RP,
• gdy w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą,
• w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane zostało postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Warunkiem niezbędnym do sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia jest obecność wszystkich osób należących do kręgu spadkobierców testamentowych jak i ustawowych (a także zapisobiorców windykacyjnych) oraz zgodne żądanie co do osoby spadkodawcy, tytuł dziedziczenia, wysokość przypadających im udziałów. Na uwagę zasługuje kwestia osobistego stawiennictwa. Z uwagi na fakt, iż oświadczenie składane przed notariuszem jest równoznaczne z zapewnieniem spadkowym (art. 671 kpc) – implikuje to konieczność samodzielnego działania z wyłączeniem pełnomocników.

Procedura postępowania przed notariuszem:

1) jeśli spadkodawca pozostawił testament postępowania rozpoczyna się od sporządzenia przez notariusza protokołu złożenia testamentu w celu jego otwarcia i ogłoszenia oraz protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu

2) notariusz sporządza protokół dziedziczenia, przy udziale wszystkich osób mogących wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi

3) sporządzony zostaje akt poświadczenia dziedziczenia, w którym określeni zostają spadkobiercy, którym spadek przypadł, wskazana zostaje podstawa prawna ich powołania do spadku wraz ze wskazaniem wysokości przypadających im udziałów w spadku, a nadto wskazane są osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, oraz oznaczone są przedmioty tych zapisów

4) notariusz dokonuje wpisu aktu poświadczenia dziedziczenia do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia.

Cała procedura może zająć maksymalnie kilka godzin.

Wymagane dokumenty:

• testament pozostawiony przez Spadkodawcę (o ile został sporządzony)
• odpis skróconego aktu zgonu Spadkodawcy
• zaświadczenie o numerze PESEL Spadkodawcy
• odpis skróconego aktu stanu cywilnego Spadkobierców ( akt małżeństwa, akt urodzenia)
• jeśli spadkodawca był właścicielem bądź współwłaścicielem nieruchomości – numer księgi wieczystej dla niej prowadzonej.

Koszt wydania notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia będzie nas kosztować w granicach 350-500 zł – uogólniona średnia.

PAMIĘTAJMY o obowiązku podatkowym, który powstaje z chwilą zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Mamy tutaj do czynienia z poświadczeniem dlatego to podatnik ( a nie jak mylnie się uważa – notariusz) musi samodzielnie w terminie 6 miesięcy złożyć zeznanie podatkowe lub zgłosić zwolnienie.