Współwłasność

O współwłasności mówimy wtedy, gdy prawo własności do tej samej rzeczy (ruchomości bądź nieruchomości) przysługuje kilku osobom.

Rozróżniamy dwa rodzaje współwłasności:

• współwłasność łączną – stosunek prawny między właścicielami bez określania udziałów, m.in.: ustawowa wspólność małżeńska (art. 31 k.r.o.), wspólność umowna (art. 48 k.r.o.), udział wspólników spółki cywilnej, komandytowej i jawnej we własności rzeczy wniesionych przez nich do spółki (art. 863 k.c. w zw. z art. 862 k.c. i art. 8 i 103 k.s.h.)
• współwłasność w częściach ułamkowych – udział współwłaściciela w rzeczy określony ułamkiem, może powstać w wyniku np. kupna jednej rzeczy przez kilku nabywców, spadkobrania (do dziedziczenia powołanych jest kilku spadkobierców), orzeczenia sądowego (wydanie przez sąd postanowienia o zniesieniu współwłasności).

Współwłasność charakteryzują trzy cechy:

1. jedność przedmiotu którego dotyczy prawo współwłasności – przedmiotem wspólnego prawa jest jedna rzecz ruchoma, nieruchomość lub inne prawo a nie zespół takich rzeczy.
2. wielość podmiotów którym przysługuje prawo współwłasności – prawo do danej rzeczy przysługuje co najmniej dwóm osobom. W momencie ustania wielości podmiotów, współwłasność przekształca się w prawo własności.
3. niepodzielność wspólnego prawa – wszystkie uprawnione podmioty mają jednakowe uprawnienia co do rzeczy jako całości.

Współwłaścicielom przysługują określone uprawnienia związane z wykonywaniem swoich praw względem przedmiotu współwłasności.

Po pierwsze każdy współwłaściciel może dowolnie, bez zgody pozostałych współwłaścicieli rozporządzać swoim udziałem, np. zbyć swój udział, czy obciążyć hipoteką.

Kolejna kwestia wymagająca omówienia to zarząd czyli ogół czynności faktycznych i prawnych mających za przedmiot rzecz wspólną. Czynności dotyczące zarządu rzeczą wspólną należy podzielić na czynności zwykłego zarządu oraz czynności przekraczające zwykły zarząd. Zgodnie z regulacjami ustawowymi decyzje w bieżących sprawach związanych ze zwykłym administrowaniem czy eksploatacją rzeczy (czynności zwykłego zarządu) podejmowane są przez większość właścicieli, natomiast przy czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu (zbycie rzeczy wspólnej, czy ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości ) wymagana jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W przypadku braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę mogą żądać rozstrzygnięcia sporu przez sąd.
Zarząd rzeczą wspólną może być realizowany także na zasadach ustalonych przez współwłaścicieli w umowie. Taka umowa musi być zawarta przy udziale i zgodzie wszystkich współwłaścicieli jako czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu.

Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania i współkorzystania z rzeczy wspólnej w takim zakresie jaki daje się pogodzić z korzystaniem i współposiadaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. W sytuacji , jeżeli nie jest możliwe wspólne korzystanie właściciele mogą dokonać umownego podziału rzeczy do wyłącznego korzystania przez poszczególnych właścicieli, a przy braku porozumienia o podziale rzeczy do użytkowania podziału może dokonać sąd. Taki podział nie jest definitywny, przy zmianie okoliczności może ulec zmianie odpowiednio w drodze porozumienia współwłaścicieli, bądź postanowienia sądu. Prawo współwłaścicieli do wyłącznego korzystania z wydzielonych dla nich części nieruchomości podlega ochronie sądowej.

Prawo do korzystania z rzeczy wspólnej wiąże się z uprawnieniem do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej ( np. zbiory owoców przy wspólnej nieruchomości rolnej, czynsz najmu), które przysługuje współwłaścicielom w wielkości odpowiadającej wielkości udziałów, to samo dotyczy ponoszonych wydatków i ciężarów ( obciążenia publiczno-prawne) związanych z rzeczą wspólną. Wydatki to nakłady na rzecz, najczęściej ponoszone w toku normalnej eksploatacji rzeczy, według zasad prawidłowej gospodarki. Współwłaścicielowi, który poniósł wydatki na rzecz wspólną w zakresie przekraczającym jego udział w prawie własności, służy roszczenie o zwrot tych wydatków.
Współwłaściciele mogą w drodze umowy inaczej rozłożyć ciężary i przypadające im pożytki.
Zgodnie z art. 210 każdy z współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności, ale o tym piszemy w następnym wpisie na blogu, który znajdziecie Państwo po tym linkiem Zniesienie współwłasności