Pierwszą część artykuły dotycząca współwłasności znajdą Państwo tu Współwłasność

Zniesieniem współwłasności nazywamy inaczej podział majątku wspólnego, w myśl art. 210 kc jest to uprawnienie każdego ze współwłaścicieli. Prawa tego nie można wyłączyć na okres dłuższy niż 5 lat (zazwyczaj takie zastrzeżenie jest sporządzane przez współwłaścicieli w formie umowy, ponadto dopuszczalne jest przedłużanie tego terminu w ostatnim roku), istotnym jest fakt, iż nie ulega ono przedawnieniu.

Zgodnie z istniejącymi przepisami istnieją dwa tryby zniesienia współwłasności:

1. poprzez zawarcie odpowiedniego porozumienia w formie umowy między współwłaścicielami – zgodnie z zasadą swobody umów jest to najbardziej praktyczny i najszybszy sposób likwidacji współwłasności. Wystarczy tu zgodne oświadczenie woli zainteresowanych co do samego faktu zniesienia współwłasności jak i formy zniesienia. Jedynie w sytuacji gdy umowa będzie dotyczyć zniesienie współwłasności nieruchomości niezbędna jest sporządzenie jej w formie aktu notarialnego. Umowa o zniesienie własności ruchomości może być sporządzona w dowolnej formie.
2. na mocy postanowienia sądowego w trybie nieprocesowym – ze zniesienie współwłasności na mocy orzeczenia sądowego będziemy mieli zazwyczaj do czynienia w przypadku braku porozumienia między współwłaścicielami. Postępowanie przed sądem jest wszczynane na żądanie chociażby jednego ze współwłaścicieli. Orzeczenie co do przedmiotowej nieruchomości w sprawie zastępuje akt notarialny.

Prawne formy zniesienie współwłasności:

• Przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli – Dotychczasowy przedmiot współwłasności staje się przedmiotem odrębnej własności. Przyznanie rzeczy może być dokonane zarówno w formie umowy jak i wydanego postanowienia. W przypadku sądowego zniesienie współwłasności sąd orzeknie o obowiązku spłaty pozostałych współwłaścicieli jak i terminach i wysokości spłat proporcjonalnie do wielkości udziałów we współwłasności (spłaty mogą one zostać rozłożone na raty zgodnie z art. 212 kc § 3 jednak na okres nie dłuższy niż 10 lat). Jeśli współwłaściciele zdecydują się na umowną formę zniesienia współwłasności, zgodnie z przepisami o czynnościach prawnych mogą oni dowolnie kształtować kwestię spłat czy terminów (np. dopuszczalne jest darowanie udziałów we współwłasności).
• Podział rzeczy wspólnej (podział fizyczny) – Podział prowadzący do zniesienia współwłasności poprzez definitywne wydzielenie odrębnych, samoistnych własności (np. podział budynku poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali). Istotnym jest tu jednak aby podział nie był oczywiście sprzeczny z ustawą (dotyczy nieruchomości rolnych, art. 213,214 kc) lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, bądź gdyby pociągał za sobą istotną zmianę rzeczy lub zmniejszenie jej użyteczności i wartości. Z reguły korzystniejszy jest umowny podział – właściciele we własnym zakresie rozstrzygają jak podzielić rzecz wspólną, dokonują podziału według wysokości udziałów. Jeżeli natomiast zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne (np. w przypadku praktycznej konieczności odmiennego uregulowania kwestii wysokości udziałów do wydzielonych części).
• Zbycie rzeczy wspólnej i podział środków uzyskanych w wyniku sprzedaży (podział cywilny) ­- Sprzedaż rzeczy wspólnej może być dokonana zarówno przez samych współwłaścicieli jaki i na drodze postępowania sądowego (zazwyczaj w sytuacji gdy brak jest możliwości przyznania rzeczy jednemu współwłaścicielowi czy podziału fizycznego rzeczy wspólnej). Postępowanie sądowe – niezbędnym jest tutaj zgoda wszystkich współwłaścicieli na sprzedaż jak również uzgodniona kwestia ceny. Sprzedaży dokonuje się w trybie licytacji komorniczej. Umowne zniesienie współwłasności – sprzedaży dokonują sami współwłaściciele, zatem wszystkie elementy umowy sprzedaży, terminu oraz zasad podziału są przez nich dowolnie kreowane.

Wysokość opłat w przypadkach zniesienia współwłasności określa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Opłata powinna być uiszczona wraz ze złożonym do właściwego sądu przedmiotowym wnioskiem i wynosi 300 zł – w przypadku zgodnego wniosku współwłaścicieli natomiast w pozostałych przypadkach wniosek podlega opłacie stałej 1000 zł.